Το Μέγα Γεροντικόν

Έκδοσις Ιερού Γυναικείου Ησυχαστηρίου “Το γεννέσιον της Θεοτόκου”.

Η πιο συγκλονιστική έκφραση της πίστης και της αγάπης της πρώτης Εκκλησίας για τον Κύριο ήταν το μαρτύριο των πιστών κατά την περίοδο των διωγμών. Στα ειρηνικά χρόνια που ακολούθησαν το “μαρτύριο του αίματος” παραχώρησε τη θέση του στο εξίσου επώδυνο “μαρτύριο της συνειδήσεως”, δηλαδή στον ισόβιο αγώνα κάθε Χριστιανού να επιτύχει στον κόσμο αυτόν την εν Χριστώ τελείωση και τον εξαγιασμό του. Η δίψα για το “μαρτύριο της συνειδήσεως” και ο θαυμασμός για τους Πατέρες της ερήμου, τους ωθούσε με πνεύμα μαθητείας να απομνημονεύουν και να καταγράφουν τα πολύτιμα λόγια των Πατέρων, τα γνωστά ως Αποφθέγματα. Έτσι με το πέρασμα του χρόνου άρχισαν να παρουσιάζονται διάφορες συλλογές, που περιείχαν όχι μόνο τα αποφθέγματα των γνωστών Πατέρων, αλλά και 400 περίπου αποφθέγματα άλλων των οποίων δεν γνωρίζουμε τα ονόματά τους. Με το απόφθεγμα οι Πατέρες δίνουν μια σύντομη και εύστοχη απάντηση ή ρήση με διαχρονικό κύρος και αξία, που αποτελεί συνήθως την κατάληξη ενός διαλόγου ή διήγησης για ένα πνευματικό θέμα. Τα πρώτα χριστιανικά αποφθέγματα των αναχωρητών των αιγυπτιακών ερήμων και του Σινά, παρουσιάσθηκαν στην προφορική παράδοση στις αρχές του 4ου αι. και καταγράφηκαν στις αρχές του 6ου αι. Το βιβλίο που περιέχει τα αποφθέγματα λέγεται Γεροντικόν, ή Πατερικόν ή Αποφθέγματα των Πατέρων. Υπάρχουν δύο παραλλαγές Αποφθεγμάτων: η αλφαβητική και η θεματική ή συστηματική. Στην πρώτη παρατίθενται σε αλφαβητική σειρά τα ονόματα των Πατέρων με τα Αποφθέγματά τους και στην Θεματική ή συστηματική το υλικό κατατάσσεται σε 21 κεφάλαια, που το καθένα αναφέρεται σε ένα κύριο θέμα της εν Χριστώ ζωής.

Προσεγγίζοντας τα αποφθέγματα των Πατέρων διακρίνουμε έναν απέραντο σεβασμό για την πνευματική ελευθερία του ανθρώπου. Δεν επιχειρούν οι Γέροντες να πείσουν φορτικά τον πιστό για το τι πρέπει να κάνει. Με απλότητα προβάλλουν τη ζωή τους και αφήνουν στους μαθητές και ακροατές τους να βγάλουν τα συμπεράσματά τους και να πάρουν μόνοι τους τις προσωπικές αποφάσεις για την πορεία της ζωής τους. Σ΄ αυτούς που τους ζητούν καθοδήγηση και συμβουλές συχνά απαντούν: “Τί ἔχω εἰπεῖν σοι; Ἄπελθε καὶ ὃ βλέπεις ποίησον” ή “Ὕπαγε καὶ ὃ ἑώρακάς με ποιοῦντα, ποίησον καὶ σύ”.

Το Γεροντικόν είναι το πιο πολυδιαβασμένο βιβλίο μετά την Αγία Γραφή, αγαπήθηκε και διαβάζεται από τους χριστιανούς όλων των αιώνων καθώς, μολονότι πέρασαν τόσοι αιώνες, τα λόγια των Πατέρων δεν έχασαν την επικαιρότητα και την ζωντάνια τους, ακριβώς γιατί με ευαγγελική απλότητα εκφράζουν την εμπειρία τους στο πώς είναι δυνατόν να εφραμοσθεί ο αιώνιος λόγος του Θεού μέσα στα προβλήματα της καθημερινής ζωής.

(Από τον Πρόλογο της έκδοσης)